Nowy zawód- zoopsycholog (artykuł z kwartalnika „Kynologia”)
Zoopsycholog jest zawodem całkiem nowym. Oficjalnie został wpisany na listę zawodów Ministerstwa Pracy dnia 1 lipca 2007 (Rozporządzenie z dn.1.06.2007 Dz.U. 106, poz.728) pod numerem 612911
Zoopsycholog jest specjalistą od relacji człowiek-zwierzę towarzyszące. Nie zajmuje się bezpośrednio zwierzęciem, ale relacjami pomiędzy nim i członkami rodziny w której żyje. Jego pracę można porównać do pracy mediatora, doradcy, który pomaga właścicielom psa odbudować satysfakcjonującą dla obu stron relację ze zwierzęciem, ale nie wpływa bezpośrednio na samo zwierzę, nie stosuje metod tresury czy szkolenia. Praca zoopsychologa polega na przeprowadzaniu rozmowy z klientem – właścicielem zwierzęcia, który przedstawia problem. Obecność zwierzęcia podczas konsultacji jest pożądana, jednak zasadnicze znaczenie mają informacje i opis sytuacji przedstawiony przez właścicieli. To na tej podstawie zoopsycholog znajduje właściwą drogę do wyjaśnienia i rozwiązania problemów. Czasem konieczna jest wizyta domowa, by lepiej poznać otoczenie, w którym zwierzę żyje. Mając jak najszerszy opis świata życia zwierzęcia, jego relacji z poszczególnymi członkami rodziny, może pomóc właścicielowi odbudować sytuację zrozumiałą dla zwierzęcia
Zakres działania zoopsychologa obejmuje wszystkie niepatologiczne zaburzenia zachowania, związane ze złą hierarchizacją, ze złą socjalizacją, z oczekiwaniami, które są mnie lub bardziej spójne , a więc trudno zrozumiałe dla zwierzęcia. Jeśli natomiast przyczyną problemów z zachowaniem jest choroba somatyczna, wówczas powinien zająć się tym weterynarz.
Zoopsycholog może także pełnić funkcje zapobiegawcze tzn. przygotowywać rodzinę na przyjęcie zwierzęcia, udzielając porad, pomagając dokonać właściwego wyboru, aby zwierzę spełniało oczekiwania właścicieli.
Na konsultację do zoopsychologa powinien stawić się nie tylko właściciel ze zwierzęciem, ale również cała rodzina, w której ono żyje, co pozwala uzyskać jak najwięcej informacji. Dokładne opisy i obserwacje właścicieli pomagają postawić diagnozę, znaleźć przyczyny problemu relacji.
Podczas tej rozmowy, zoopsycholog porusza różne etapy i aspekty relacji właścicieli z psem: Rozmowa ta pozwala zrobić kompletny bilans zachowaniowy, trwa zwykle około 1,5 godziny. W jej trakcie, zoopsycholog wyjaśnia właścicielowi przyczyny problemu i proponuje zmiany relacji konieczne i dostosowane do wprowadzenia w życiu codziennym, aby odtworzyć prawidłową, harmonijną relację ze zwierzęciem. Zmiany te będą mogły być skutecznie wprowadzane tylko wtedy, gdy wszyscy członkowie rodziny będą je stosować. Około 2-3 tygodnie po pierwszej rozmowie, powinna się odbyć kolejna, w trakcie której będzie można omówić problemy, jakie napotkali właściciele podczas wprowadzania zmian oraz pozytywne efekty jakie udało się im się osiągnąć.
Pozwala to zoopsychologowi doskonalić wprowadzoną strategię, weryfikować spójność komórki rodzinnej wobec zwierzęcia i korygować ewentualne odstępstwa, błędy. Częstotliwość i liczba spotkań zależą od potrzeb.
Zoopsycholog powinien posiadać umiejętności niezbędne do udzielania pomocy właścicielowi lub właścicielom psa (lub kota) w odtworzenia satysfakcjonujących relacji pomiędzy nim a zwierzęciem i w usunięciu lub zredukowaniu niepożądanych, niepokojących zachowań, na które się skarżą właściciele psa (kota).
W Polsce, podobnie jak w innych krajach, zoopsychologowie zdobywają niezbędna wiedzę podczas specjalnego kursów trwających około 2 lat. Muszą w tym czasie poznać etologię zwierząt towarzyszących (zachowania socjalne, zwłaszcza psa i kota żyjącego w rodzinie ludzkiej), psychologię (zwłaszcza podejście systemowe, terapie kognitywne i behawioralne, terapia rodzinna), studia komunikacji człowiek-zwierzę i relacji rodzina/zwierzę, techniki prowadzenia rozmowy, a także niektóre metody medycyny naturalnej, znajdujące zastosowanie w problemach z zachowaniem zwierząt. Obecnie jedyną placówką oświatową prowadzącą kursy dla zoopsychologów jest Europejskie Studium psychologii Zwierząt w Międzyborowie pod Warszawą.
Niektóre uczelnie wyższe organizują studia podyplomowe z zakresu psychologii zwierząt, jednak nie przygotowują one do wykonywania zawodu zoopsycholog zgodnie z jego rzeczywistą definicją. Przyczyną jest nie tylko odmienny program zajęć, ale także fakt, iż wykładający tam profesorowie nigdy nie wykonywali zawodu zoopsychologa, nie pracowali z klientem - właścicielem zwierzęcia, nie znają rzeczywistych problemów z jakimi spotyka się zoopsycholog w pracy zawodowej. Ich wiedza choć szeroka, jest jedynie wiedzą teoretyczną. Zawód zoopsycholog, choć potrzebny, jest jeszcze mało popularny. Właściciel psa, niezadowolony z zachowania zwierzęcia, będącego często wynikiem źle zrozumianej hierarchizacji, szuka pomocy u: weterynarza, który, jeśli nie znajdzie przyczyn organicznych niewłaściwego zachowania, zaleci leki uspokajające, kastrację lub eutanazję, lub u tresera, który, w większości przypadków, usiłuje wpoić zwierzęciu stereotypowe reakcje, uzyskiwane w określonych warunkach i niestety często nieskuteczne w zwykłym kontekście rodzinnym. W marcu 2007r. powstało Polskie Stowarzyszenie Zoopsychologów, którego zadaniem będzie między innymi tworzenie profesjonalnego rynku usług zoopsychologicznych i sprawnego jego funkcjonowania, a także troska o przestrzeganie przez jego członków etyki zawodowej.
darekszelest@zoopsy.nazwa.pl